Preventie op het werk
(niet) voor dummies
Deel 3: de praktische kant

Na het schetsen van de wettelijke omkadering in deel 1 en de hoofrolspelers binnen preventie in deel 2, zoemen we vandaag in op de praktische kant van preventie.

Zodra een onderneming één of meerdere werknemers op de payroll heeft staan, is de werkgever verplicht een welzijns- en veiligheidsbeleid op te stellen en uit te rollen. Deze verplichting komt voort uit het KB van 27 maart 1998 betreffende het beleid inzake het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk. Dit beleid moet steunen op de algemene preventiebeginselen (gaande van risico’s voorkomen, over collectieve beschermingsmiddelen tot het voorzien van gepaste veiligheids- en gezondheidssignalering) en op het opzetten, uitvoeren en evalueren van een dynamisch risico-beheersingssysteem.

In eerste instantie dient de actuele situatie in kaart gebracht te worden. Dit kan aan de hand van een risico-inventarisatie binnen de 7 domeinen omschreven in de Welzijnswet:

• Arbeidsveiligheid
• Gezondheid
• Psychosociale belasting
• Ergonomie
• Arbeidshygiëne
• Verfraaiing van de arbeidsplaats
• Leefmilieu

Risico-analyses dienen gemaakt te worden op verschillende niveaus:

1. op het niveau van de organisatie in haar geheel
   
2. op functie- of groepsniveau
   
3. op het niveau van het individu.

Zodra de risico’s in kaart zijn gebracht, gaan we die opnemen in een actieplan. Dat actieplan bevat twee luiken:

• het 5 jaarlijks GPP (Globaal Preventieplan) en
• het JAP (Jaaractieplan)

Het GPP is een plan dat een concrete beschrijving van de resultaten van de risicoanalyse en de prioritaire doelstellingen voor de komende vijf jaar. Dit aangevuld met de concrete acties die men moet ondernemen om die doelstellingen te bereiken.

Het JAP is een jaarlijks extract uit het GPP en bevat de concreet uit te voeren preventiemaatregelen in dat specifiek jaar. Dit actieplan moet uiteraard ook ‘tot leven’ gebracht worden in de onderneming. Dit kan aan de hand van de PDCA-methodiek (Plan-Do-Check-Act): plannen, uitvoeren, evalueren en bijsturen van het preventiebeleid.

De preventiemaatregelen van het GPP en JAP worden vastgesteld in de volgende volgorde:
       1. acties met de bedoeling het risico te voorkomen
Als het risico niet kan weggenomen worden,
      2. acties met de bedoeling schade te voorkomen
Als schade ten gevolge van het risico niet kan voorkomen worden,
      3. acties met de bedoeling schade te beperken

Ook bij het zoeken naar concrete oplossingen moet er altijd eerst gedacht worden aan collectieve beschermingsmiddelen en, als het niet anders kan, in tweede instantie aan persoonlijke beschermingsmiddelen.

Om het welzijnsbeleid en het dynamisch risico-beheersingssysteem tot leven te brengen en in leven te houden is het van belang de werknemers te engageren en te laten participeren. Participeren betekent dat werknemers risico’s kunnen herkennen en benoemen, ze effectief preventief gaan signaleren en bijdragen in het zoeken naar oplossingen.

Op die manier kan binnen een onderneming de stap gezet worden van het minimaal wettelijk verplichte welzijnsbeleid naar een echte welzijnscultuur. Zodra dit bereikt is, en als de organisatie dit wenst, kan de kroon op het werk gezet worden in de vorm van een ISO45001 certificatie. ISO 45001 is de norm voor veiligheid en gezondheid op het werk.